Hexatoma (Eriocera) chirothecata (Scopoli, 1763)

Wiedeńska, Jolanta & Syratt, Maksymilian, 2021, Nowe i rzadkie w faunie Polski gatunki muchówek z rodziny sygaczowatych (Diptera Nematocera: Limoniidae). New and rare crane-flies (Diptera Nematocera: Limoniidae) for the Polish fauna, Dipteron (Oxford, England) 37 (4), pp. 423-435 : 423-435

Hexatoma (Eriocera) chirothecata (Scopoli, 1763)

MATERIAŁ: Beskid Wyspowy, masyw Szczebla, zarośla nad lewobrzeżnym dopływem Raby, oddział leśny 228, DA 20, 11.VIII.2020., 2♀♀ (leg. det. M. Syratt).

H. (E.) chirothecata ( Fot. 1–4) to gatunek o zasięgu zachodnio- palearktycznym. Stwierdzony został głównie w centralnych i południowo- wschodnich rejonach Europy: w Szwajcarii, Austrii, na Węgrzech, w Czechach, Słowacji, na Ukrainie, we Włoszech, we wszystkich krajach Półwyspu Bałkańskiego oraz w europejskiej, a także azjatyckiej części Turcji ( Oosterbroek 2021). Najbardziej wysunięte na wschód, znane stanowisko tego gatunku znajduje się w Dagestanie (Kaukaz) ( Lantsov 2019).

W Polsce H. (E.) chirothecata został odłowiony po raz pierwszy.

Owady dorosłe tego gatunku, aktywne od maja do lipca ( Oosterbroek 2021), należą najprawdopodobniej do organizmów ciepłolubnych. Zarówno Czižek (1931), jak i Savchenko (1986) powtarzają za Riedel’em (1909), że formy uskrzydlone, należące do rodzaju Hexatoma

424

Latr., są powolne, często pełzają po ziemi, a aktywizują się do lotu w dni słoneczne i dopiero w godzinach południowych. Hubenov (2018 a, b) łączy nawet występowanie H. chirothecata z kserotermicznymi i mezofilnymi zbiorowiskami roślinności. Jednak w większości opracowań, jako siedliska charakterystyczne dla imagines, wymieniane są lasy liściaste i zarośla w pobliżu rzek, strumieni i małych wodospadów ( Savchenko 1986, Lantsov 2019, Starý et Oosterbroek 2008).

Z kolei wymagania siedliskowe stadiów preimaginalnych H. chirothecata są zupełnie nieznane. Najprawdopodobniej – jak i u innych gatunków z rodzaju Hexatoma Latr. – drapieżne larwy żyją w szybko płynących wodach, na dnie kamienistym i piaszczystym lub w mchach strefy hygropetrycznej ( Savchenko 1986).

Analizując materiał zebrany w Beskidzie Wyspowym, warto zwrócić uwagę na wyraźny szczegół, dotyczący budowy morfologicznej. Jedną z cech kluczowych rodzaju Hexatoma Latr. jest liczba członów czułka: u samców czułki są 6 – 8-członowe, a u samic 8 – 10- członowe; u H. (E.) chirothecata czułki zarówno samców, jak i samic mają czułki zbudowane z 8 członów ( Savchenko 1986). Tymczasem obie samice odłowione w Beskidzie Wyspowym mają czułki 11-członowe ( Fot. 3). Jest to najprawdopodobniej wynik mutacji somatycznej lub zmienności gatunkowej, ale dopiero sprawdzenie dodatkowego materiału, w tym samców tej samej populacji, może potwierdzić to przypuszczenie.